Rất nhiều người phải “thắt lưng buộc bụng” vẫn phải nộp thuế thu nhập cá nhân

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) tham gia thảo luận.

Nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới sửa đổi quy định của luật Thuế thu nhập cá nhân như đề xuất sẽ có rất nhiều người dân phải thắt lưng buộc bụng nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân, theo phân tích của đại biểu Quốc hội.

Tiếp tục Kỳ họp thứ 7, sáng 29/5 Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế, xã hội.

Nêu ý kiến về thuế thu nhập cá nhân, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn), Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nói theo quy định luật Thuế thu nhập cá nhân thì mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng, với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu/tháng.

“Cử tri cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh, nhất là mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu mỗi tháng là quá lạc hậu, cần được Quốc hội xem xét sửa đổi sớm mà không nên chờ đến 2 năm nữa, tức là 2026 mới được thông qua như dự kiến”, bà Thủy phản ánh.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp phân tích, mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu mỗi tháng thực sự không còn phù hợp với tình hình hiện nay, nhất là các thành phố lớn, gây thiệt hại cho người nộp thuế. Và mức giảm trừ 4,4 triệu này cũng được duy trì từ 2020, trong khi vừa qua rất nhiều mặt hàng hóa, dịch vụ thiết yếu đều tăng.  Thậm chí có mặt hàng dịch vụ thiết yếu còn tăng nhanh hơn tăng thu nhập.

Cụ thể, theo số liệu Tổng cục thống kê, giá hàng hóa so với năm 2020, thì giá dịch vụ hàng hóa tăng dịch vụ giáo dục tăng 17%; giá lương thực tăng 27%, đặc biệt giá xăng tăng 105%… Nhiều cử tri chia sẻ nếu như gia đình có con nhỏ phải thuê người trông thì riêng tiền lương trả cho người trông trẻ hiện nay cũng không dưới 5 triệu đồng, chưa kể các khoản chi phí cho trẻ.

Nếu gia đình có con cái đi học thì chi phí học hành hiện nay chiếm phần lớn chi tiêu của các gia đình. Nếu như gia đình có cha mẹ già là người phụ thuộc thì không chỉ là chi phí ăn uống, sinh hoạt mà còn là chi phí y tế, thuốc men.

Do đó, mức giảm trừ gia cảnh như hiện nay chưa thực sự phản ánh đúng mức chi tiêu cơ bản của gia đình và cá nhân cũng như chưa phản ánh mức sống thực tế hiện nay, bà Thủy nhấn mạnh.

Vì vậy, theo đại biểu Thủy, nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới thông qua việc sửa đổi quy định của luật Thuế thu nhập cá nhân như đề xuất sẽ có rất nhiều người dân phải thắt lưng buộc bụng nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Khía cạnh tiếp theo bà Thủy phân tích là sự bất hợp lý trong tính theo rổ hàng hóa CPI. Theo quy định tại luật Thuế thu nhập cá nhân khi chỉ số giá tiêu dùng CPI biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Tại họp báo thường kỳ tháng 3 vừa qua, Bộ Tài chính cho biết chưa đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh vì biến động CPI chưa đến 20%.

Nhiều chuyên gia và cử tri cho rằng, luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành lấy tiêu chí biến động CPI 20%, tức là dựa trên rổ hàng hóa với 752 mặt hàng là bất hợp lý. Trong khi đó, các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng đến chi tiêu của người dân chỉ 20 mặt hàng. Trong khi chờ tính mức trung bình của 752 mặt hàng thì sẽ rất lâu thì mới đến mức 20%, thậm chí là 6-7 năm. Thời gian này là quá dài,  không phản ánh kịp thời biến động trong chi tiêu của người dân, các hộ gia đình, gây thiệt thòi cho người dân.

Vẫn theo đại biểu, quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chưa phù hợp với điều kiện của quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như Việt Nam. Vì quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp cho nên phần lớn thu nhập của người dân dành cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu. Ví dụ thu nhập 10 triệu, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu mất 70%.

Theo khảo sát của các chuyên gia của trường đại học kinh tế quốc dân cho thấy đối với những quốc gia người dân có thu nhập cao tương đương 100 triệu đồng/tháng thì chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu chỉ 30% – 40%. Do đó, quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay ảnh hưởng trực tiếp đến chi cho nhu cầu thiết yếu của người dân.

Vấn đề nữa được bà Thủy nêu là lương tăng nhưng thuế thu nhập và giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh kịp thời thì dẫn đến bất cập. Theo kế hoạch từ 1/7 tới thực hiện chế độ tiền lương mới. Dự kiến mức lương của cán bộ, công chức viên chức tăng khá nhiều so với hiện nay. Tuy nhiên, lương tăng nhưng mức thuế thu nhập cá nhân, giảm trừ gia cảnh không điều chỉnh kịp thời thì gây âu lo cho người lao động vì lương tăng thì thu nhập tính thuế cũng tăng.  Chính vì vậy, việc không điều chỉnh kịp thời này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của cải cách tiền lương.

Từ những vấn đề nêu trên, đại biểu Bắc Kạn kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội sửa luật thuế thu nhập cá nhân vào tháng 10 năm nay và thông qua tại kỳ họp tháng 5/2025.